LLDC

What is a Landlocked Developing Country?

Deňiz serhedi bolmadyk ösýän ýurtlar (LLDCs), deňze ýanaşýan we beýleki ýurtlaryň geçelgelerine garaşly bolup, söwda, baglanyşyk we ösüş babatynda kynçylyklara sezewar bolýarlar. Kenarýaka portlarynyň ýoklugy sebäpli, olar geçelge ýurtlaryna garaşly bolup, bu bolsa söwda çykdajylarynyň we gijikmeleriň köpelmegine sebäp bolýar. Kynçylyklara garamazdan, LLDC-lar ulanylmagy garaşýan uly mümkinçiliklere eýe bolan joşgunly jemgyýetleri özünde jemleýär.

Üçünji BMG Guraksyz Deňiz Serhetleri Bilen Ösýän Ýurtlar Konferensiýasy, çözgütleri gözlemek we hyzmatdaşlyk gurmak üçin bir mümkinçilik döredýär, bu bolsa has deňhukukly we gülläp ösýän geljege ýardam eder.

Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurt bu näme?

Deňze çäkleýin çykalganyň bolmazlygy, dünýä bazarlaryndan üzňeleşmek hem-de ýokary söwda çykdajylary deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň (LLDC) ösüşine düýpli çäklendirmeleri girizýär.

Kenarýaka portlaryna göni çykalga eýe bolmadyk deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar halkara bazarlaryna çykmak üçin üstaşyr geçiriji ýurtlara bil baglamaly bolýarlar. Munuň özi ulag söwda çykdajylarynyň ýokarlanmagyna, harytlaryň hereketiniň gijikmegine hem-de üstaşyr geçiriji ýurtlarda syýasy we ykdysady durnuksyzlyga getirip biler. Bu meseleler köp halatlarda göni daşary ýurt maýa goýumlarynyň azalmagyna, eksport mümkinçilikleriniň çäklendirilmegine hem-de ykdysady ösüşiň haýallamagyna getirýär.

Şeýlelik bilen, ösüp barýan ýurtlaryň sezewar bolýan meselelerinden başga-da, LLDC-ler özleriniň geografiki ýerleşişleri sebäpli söwda we ulag çykdajylarynyň ep-esli ýokarlanmagy bilen ýüzbe-ýüz bolýarlar. Ortaça LLDC-ler öz goňşulary bilen deňeşdirlende daşary ýurt bazarlary arkaly haryt ibermek we almak üçin ulag çykdajylaryna iki esse köp töleg edýärler.

Köp ýagdaýlarda LLDC-leriň üstaşyr geçiriji goňşularynyň özleri hem ösüp barýan ýurtlar bolup, adatça şuňa meňzeş ykdysady kynçylyklar bilen ýüzbe-ýüz bolýarlar. Şonuň üçin LLDC-ler bilen olaryň goňşularynyň arasyndaky söwda dolanşygynyň adatça uly bolmadyk möçberlerini görmek bolýar.

Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlara şu döwletler degişlidir: Owganystan, Ermenistan, Azerbaýjan, Butan, Köpmilletli Boliwiýa Döwleti, Botswana, Burkina Faso, Burundi, Merkezi Afrika Respublikasy, Çad, Eswatini, Efiopiýa, Gazagystan, Gyrgyzystan, Laos Halk Demokratik Respublikasy, Lesoto, Malawi, Mali, Mongoliýa, Nepal, Niger, Demirgazyk Makedoniýa, Paragwaý, Moldowa Respublikasy, Ruanda, Günorta Sudan, Täjigistan, Türkmenistan, Uganda, Özbegistan, Zambiýa we Zimbabwe.